AUZEF | COĞRAFYA LİSANS PROGRAMI | ÇEVRE SORUNLARI

Önsöz

Modernleşme ve pozitivist felsefenin bir sonucu olarak insan merkezli bir gelişim süreci yaşanmaktadır. Bu süreç, insanlığın akla dayalı üstünlüğünü ortaya koyarken, aynı zamanda çevresel tahribat, bozulma ve kirlenmeye yol açmıştır. Hızlı gelişim ve değişim, insanlık için fayda sağladığı kadar ciddi çevre sorunlarını da beraberinde getirmiştir. Özellikle küresel çapta etkili olan bu sorunlar, gelecek için büyük bir tehdit oluşturmaktadır. Gelişmiş ülkeler son yıllarda çevreye duyarlılık göstermeye başlasa da, yeterli düzeyde bir çözüm sağlanamamıştır. Bu bağlamda ulusal ve uluslararası çevre konferansları düzenlenmiş, çeşitli antlaşmalar imzalanmıştır. Bu makale, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Coğrafya Lisans Programı kapsamında Prof. Dr. Mesut Doğan tarafından hazırlanan "Çevre Sorunları" ders notlarından derlenerek, açıköğretim öğrencilerinin sınavlara ve konuya hazırlık sürecine destek olmak amacıyla sesli ders özeti formatında hazırlanmıştır.

Çevre Nedir?

Çevre, insan ve diğer canlıların yaşamlarını sürdürdüğü doğal ve beşeri unsurların oluşturduğu bir sistemdir. Çevre ve insan arasındaki ilişki, ekolojik dengeyi koruma ve sürdürme üzerine kuruludur. Yeryüzü ve çevresel olgular, Dünya'nın yaşı, biçimi, hareketleri, içsel yapısı, levha hareketleri ve aşınma gibi konuları içerir. Bu bölüm, çevrenin temel unsurlarını ve yeryüzü ile olan etkileşimini detaylı bir şekilde ele alır.

Çevre Sorunlarına Neden Olan Beşeri Unsurlar

İnsan faaliyetleri, çevre sorunlarının temel nedenleri arasındadır. Şehirleşme, endüstrileşme, tarımsal faaliyetler ve enerji tüketimi gibi unsurlar, hava, su ve toprak kirliliğine yol açmaktadır. Bu bölüm, beşeri faktörlerin çevre üzerindeki yıkıcı etkilerini incelemektedir.

Ekoloji ve Biyosferin Düzeni

Ekoloji, canlılar ile cansız çevre arasındaki ilişkileri inceler. Biyotik (canlı) ve abiyotik (cansız) etkenler, ışık, sıcaklık, su, hava, popülasyonlar, topluluklar, habitat, biyotop, ekosistemde beslenme ve enerji ilişkileri, madde ve enerji döngüleri, simbiyotik ilişkiler, besin zincirleri, enerji piramitleri gibi konuları kapsar. Karbon, oksijen, azot, fosfor, kükürt ve su döngüleri, ekosistemin sürdürülebilirliği için kritik öneme sahiptir.

Türkiye’de Meydana Gelen Olaylar ve Çevre Sorunları

Türkiye’de çevre sorunları, bölgesel farklılıklar göstermektedir. Hava kirliliği, su kirliliği, toprak kirliliği, görüntü kirliliği, gürültü kirliliği ve ışık kirliliği gibi konular, beşeri ve fiziki etmenlerle ilişkilendirilmiştir. Taşkınlar, seller, ulaşım problemleri, konut sorunu, gecekondulaşma, yönetim sorunu, arazi problemi, kalabalıklaşma, göç, işsizlik, eğitim ve sağlık problemleri ile pahalı yaşam koşulları da bu kapsamda ele alınmıştır.

Kentleşmenin Turizm ve Çevre Üzerine Etkileri

Kentleşme, turizm ve çevre arasındaki ilişki karmaşıktır. Olumlu etkiler (ekonomik büyüme, turizm gelişimi) kadar olumsuz etkiler (kirlilik, habitat kaybı) da öne çıkmaktadır. Türkiye’deki sit alanları ve çevresel etkileri, arkeolojik ve doğal sit alanlarının korunması açısından önemlidir.

Türkiye’de Hava Kirliliği

Hava kirliliği, beşeri kaynaklı (nüfus, şehirleşme, yakıt kullanımı, endüstrileşme) ve fiziki etmenler (iklim, topoğrafya, bitki örtüsü) tarafından tetiklenmektedir. Bölgesel analizler, Marmara, Ege, Akdeniz, Karadeniz, İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki durumları detaylandırmaktadır.

Türkiye’de Tarımsal Faaliyetler ve Çevre Kirliliği

Arazilerin yanlış kullanımı, parçalanması, suni gübre ve tarım ilaçlarının kullanımı, sulamada atık suların kirletici etkisi gibi unsurlar tarımsal çevre kirliliğini artırmaktadır.

Avrupa Birliği ve Türkiye Çevre Politikası

Avrupa Birliği’nin çevre politikası, Türkiye’nin AB müktesebatını üstlenmesine yönelik ulusal programlarla şekillenmektedir. Bu bölüm, değerlendirme ve uyum süreçlerini incelemektedir.

Sonuç

Çevre sorunları, küresel bir tehdit olarak insanlığın ortak mücadelesini gerektirir. Türkiye’nin coğrafi ve beşeri koşulları, bu sorunların çözümünde yerel ve uluslararası işbirliklerini zorunlu kılmaktadır. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi’nin bu ders notları, öğrencilere kapsamlı bir bilgi sunarak sınavlara hazırlıkta rehberlik etmektedir.

#çevre_sorunları, #aöf, #coğrafya_lisans, #istanbul_üniversitesi, #çevre_kirliliği, #ekoloji, #kentleşme, #turizm, #hava_kirliliği, #tarım, #ab_çevre_politikası, #sınav_hazırlık, #sesli_ders_özeti,